Марыя – Успамога Хрысціянаў

Гісторыя закліку “Maria Auxiliatrix” (“Марыя Ўспамога”) паходзіць з ранняга хрысціянства. Сярод вернікаў, якія звярталіся да Маці Божай з малітвай аб прабачэнні грахоў, пачала ўсталёўвацца традыцыя ўшанавання святога Імя Маці Божай. Хрысціяне верылі, што Яна як сапраўдная Маці не пакіне ў бядзе і абавязкова выслухае просьбы сваіх дзяцей.

Першым, хто ў гісторыі Касцёла выкарыстаў слова “ўспамога”, быў св. Яфрэм, дыякан і вялікі сірыйскі паэт, Настаўнік Касцёла (373 г. н.э). Ён пісаў, што “Марыя з’яўляецца сапраўднай апякункай для няшчасных і дапамагае грэшнікам вызваліцца ад грахоўных пакутаў”.

Да XVI ст. існавала шмат святыняў, у якіх хрысціяне звярталіся да Марыі Успамогі Хрысціянаў, Марыі Божай Дапамогі або Марыі Ласкі Божай. Усе гэтыя назвы вельмі падобныя. Дактары Касцёла ў сваіх працах заклікалі з вялікім даверам ставіцца да заступніцтва Марыі, якую назвалі “Успамога”, і тлумачылі, што гэтае слова азначае розныя магчымыя і жаданыя формы духоўнай ласкі і любові Усявышняга, якія чалавек прагне атрымаць, калі звяртаецца да Маці Божай у малітве.

Прыкладна ў 1500 годзе з дазволу папы Пія V у Ларэтанскай літаніі з’яўляецца заклік: “Maria, Auxiliatrix Christianorum!” (“Марыя, Успамога Хрысціянаў!”). З таго часу ў гісторыі Каталіцкага Касцёла распачынаецца яскравае развіццё культу Панны Марыі пад гэтым тытулам. Лічыцца, што менавіта гэта Каралева дапамагае хрысціянам змагацца за сваю веру і заўсёды мае ласку выслухоўваць чалавека ва ўсіх яго патрэбах.

На далейшы трыумф пераможнай Каралевы паўплывалі тры асноўныя гістарычныя падзеі ў хрысціянізацыі Еўропы XVI – XVII стст.: перамога каталіцкага флоту над турэцкай армадай пры Лепанта (1571г.); 30-гадовая вайна (1618-1648); слаўная перамога хрысціянаў у Венскай бітве супраць Асманскай імпрерыі пад кіраўніцтвам польскага караля Яна III Сабескага (1683г.)

Варта ўявіць сабе гэтыя крывавыя гістарычныя бітвы дзвюх цывілізацый – Крыжа і Паўмесяца. Падчас бітвы пад Лепанта (Італія) вернікі Хрыста былі ў небяспецы, хоць маглі ў любы момант апынуцца ў варожым палоне і трапіць пад рэжым Паўмесяца ў Еўропе. І галоўнакамандуючыя, і простыя салдаты скіроўвалі свой позірк на неба, просячы заступніцтва Марыі ў абароне святога Касцёла і Папы. “Марыя, Успамога Хрысціянаў, маліся за нас! Ты – наша магутная дапамога!” Просьбы іх былі выслуханыя, Крыж Хрыста і Марыі атрымаў перамогу.

У гісторыі рэлігіі існуе меркаванне, што культ Марыі Успамогі Хрысціянаў пачаў афіцыйнае развіццё ў Італіі, далей ён быў пашыраны і замацаваны ў Баварыі. У 1624 г. у нямецкім мястэчку Пасаў з’явіўся першы касцёл пад гэтым тытулам. У канцы XVII ст. у Мюнхене, у парафіі св. Пятра, утварылася Брацтва Марыі, Успамогі Хрысціянаў. Да сённяшняга часу вернікі ў Баварыі ўсклікаюць да Марыі: “Maria, hilf!” (Марыя, дапамажы).

Ужо ў пачатку XVIII ст. слава і праслаўленне Марыі Успамогі Хрысціянаў распаўсюдзілася ў Паўночнай Італіі, дзе ў свой час святы Ян Боска стаў апосталам служэння культу Марыі Успамогі Хрысціянаў. Ён зрабіў мноства канкрэтых учынкаў, якія пасадзейнічалі таму, што ўшанаванне гэтага тытулу Марыі стала вядомым і папулярным ва ўсім каталіцкім свеце. Ян Боска заснаваў мужчынскую манаскую супольнасць, дзейнасць якой была скіравана на працу з юнакамі, ад якіх адмовіліся бацькі ці якія па іншых прычынах апынуліся на выліцы. Пазней ён заснаваў Кангрэгацыю Дачок Марыі Успамогі Хрысціянаў. Ян Боска нястомна праводзіў евангелізацыю сярод моладзі і прыкладам свайго адданага служэння Богу і людзям абуджаў пакліканні да святарскага жыцця ў супольнасці салезіянаў. У 1865-1868 гадах св. Ян Боска ўзвёў базыліку ў гонар Найсвяцейшай Панны Марыі Успамогі Хрысціянаў у Турыне.

Сапраўдным скарбам з’яўляецца абраз Турынскай Маці Божай Успамогі Хрысціянаў (мастак Ларэнцонэ). Гэта адна з самых буйных у іканаграфіі выяваў – алтарны абраз мае 8 метраў у вышыню і 4 метры ў шырыню. На ім Марыя паказана як сапраўдная Каралева, апранутая ў чырвоную сукенку і сіні плашч. Яе галаву ўпрыгожваюць карона і вянок з дванаццаці зорак. На левай руцэ Яна трымае Божае Дзіцятка, якое адкрыта працягвае свае рукі, вітаючы кожнага чалавека. У правай руцэ Маці Божая мае залаты скіпетр, а над Яе постаццю лунае Святы Дух у выглядзе голуба. “Сучаснаму свету вельмі патрэбная апека Маці Божай, а святому Касцёлу Езуса Хрыста патрэбна Яе дапамога…” (Ян Боска).

Соф’я Крышаловіч,
парафіянка касцёла
Маці Божай Успамогі Хрысціянаў
у Бараўлянах
Часопіс “Ave Maria” N 5/2012