Св. Ян Хрысціцель

Сам Езус сказаў, што «сярод народжаных (…) не было большага за Яна Хрысціцеля». Менавіта дзякуючы гэтым словам Хрыста вакол Яна Хрысціцеля, якога называюць таксама Папярэднікам, развіўся надзвычай ажыўлены культ. З днём 24 чэрвеня – днём нараджэння Яна і адначасова днём яго ўспаміну, які адзначаецца па ўсім свеце, на працягу стагоддзяў цесна перапляліся шматлікія звычаі. Ян – ад габрэйскага біблейскага імя Johanan («Бог ёсць міласэрны»). Гэтае імя – самае папулярнае сярод благаславёных і святых, агульная лічба якіх перавышае дзве сотні. Нарадзіўся Ян Хрысціцель у Аін-Карыне (Юдэя) за паўгода да нараджэння Хрыста. Яго бацькамі былі юдэйскі святар Захарыя і Альжбета. Нараджэнне Яна Хрысціцеля прадказаў Арханёл Габрыэль, які аб’явіўся Захарыі, калі той складваў ахвяру ў святыні. Паколькі стары Захарыя не паверыў, што стане бацькам у такім узросце, Арханёл учыніў так, што Захарыя анямеў ажно да нараджэння дзіцяці. Калі хлопчык нарадзіўся, родныя хацелі назваць яго так, як бацьку, Захарыем, але Альжбета настойвала на тым, што сына трэба назваць Янам. Гэта пацвердзіў і Захарыя, напісаўшы імя «Ян» на паперы, і ў гэтую самую хвіліну да яго вярнуўся дар мовы.

Калі Ян падрос, ён пакінуў бацькоў і адправіўся ў пустыню, жыў там, апрануўшыся ў адзенне з вярблюджай шэрсці і жывячыся мёдам і саранчою. Калі Ян атрымаў ад Бога наказ ісці да людзей і прапаведваць, ён накіраваўся да ракі Ярдан і стаў знакамітым прарокам, які прадказваў прыйсце Хрыста, – Ян называў Яго «Баранкам Божым».

На бераг Ярдана да Яна Хрысціцеля прыходзіла шмат людзей. Аднойчы прыйшоў Езус і папрасіў Яна ахрысціць Яго. Ян спабаваў пярэчыць, сказаўшы: «Гэта мне патрэбен хрост ад Цябе, а Ты прыходзіш да мяне?» – але ахрысціў Езуса. Потым ён звярнуўся да сваіх вучняў і прапанаваў ім ісці за Хрыстом. Сам жа пайшоў у Галілею, якою кіраваў тады Ірад Агрыпа, сын Ірада – забойцы немаўлят.

Жыццё св. Яна Хрысціцеля скончылася трагічна. Святы Ян указваў Іраду на яго амаральныя ўчынкі: «Нельга табе мець жонку брата твайго» (гл. Мк 6, 18). Разгневаны цар па намове жонкі загадаў арыштаваць святога і пасадзіць у вежу Махеронт. Падчас аднаго з піроў, які Ірад наладзіў у дзень свайго нараджэння, моцна захмялелы Агрыпа прысягнуў, што выканае кожнае жаданне дачкі сваёй жонкі Герадыяды, Саламеі, якая парадавала яго сваім танцам. Тады Герадыяда намовіла дачку, каб тая сказала, што хоча атрымаць галаву святога. Давялося Іраду загадаць адсячы галаву св. Яну Хрысціцелю, якую на місе прынеслі ў залу, дзе адбываўся пір. Цела святога забралі ягоныя вучні і пахавалі ў невядомым месцы (магчыма ў Сэбасце ў Самарыі).

У гонар гэтага вялікага прарока ўзведзена базыліка св. Яна на Латэране ў Рыме. Месцам, якое наведваюць пілігрымы, з’яўляецца таксама Аін-Карым у Святой Зямлі. Ён ляжыць сярод узгор’яў, што акружаюць Ерузалем з захаду. На месцы жылля св. Альжбеты і Захарыі ўзведзена святыня, у якой ёсць дзве каплічкі: грот Нараджэння св. Яна і грот Спаткання Марыі з Альжбетай. Адным з самых вядомых санктуарыяў лічыцца базыліка ў Дамаску, дзе знаходзіцца магіла, у якой пахавана галава святога. Цяпер гэтая базыліка з’яўляецца мусульманскай мячэццю. Мусульмане ўшаноўваюць св. Яна Хрысціцеля як аднаго з прарокаў.

Св. Ян Хрысціцель з’яўляецца апекуном шматлікіх краін і гарадоў, Мальтыйскага ордэна, ордэна кармелітаў; кавалёў, ткачоў, краўцоў, вінаробаў, архітэктараў, земляробаў, музыкаў, спевакоў, танцораў і інш., а таксама дзяўчат, незамужніх маці, тых, хто прыгавораны да смерці, эпілептыкаў.

У мастацтве св. Ян Хрысціцель прадстаўлены як дзіця, падлетак альбо малады мужчына аскетычнага выгляду, апрануты ў звярыную шкуру альбо плашч з вярблюджай шэрсці. Яго атрыбутамі з’яўляюцца Баранак Божы, ягнё на плячы, на кнізе альбо каля ног, ягнё побач з келіхам, хлопчык, які гуляе з ягнём, галава на місе, крыж. Ва ўсходняй традыцыі св. Ян Хрысціцель паказаны як вястун з крыламі.

З днём нараджэння св. Яна Хрысціцеля звязана шмат цікавых звычаяў. Напрыклад, перакананне ў тым, што да 24 чэрвеня нельга купацца, бо св. Ян яшчэ не асвяціў ваду. У некаторых мясцовасцях у святаянскую ноч маладыя хлопцы і дзяўчаты ходзяць па лесе ў пошуках «папараць-кветкі», якая нібыта павінна прынесці шчасце, пускаюць па рацэ вяночкі са свечкамі і г. д. Але трэба адзначыць, што такія звычаі хутчэй паганскія, бо яны не звязаны з ушанаваннем святога.

Крыніца: http://kwasowka.grodnensis.by

Бэнэдыкт XVI пра асобу св. Яна Хрысціцеля

Асобе святога Яна Хрысціцеля Святы Айцец Бэнэдыкт XVI прысвяціў сваё разважанне перад малітвай «Анёл Панскі». 24 чэрвеня Касцёл адзначаў урачыстасць нараджэння прарока памежжа Старога і Новага Запаветаў.

Сярод галоўных рысаў святога Папа назваў сціпласць і ўменне заставацца ў ценю Езуса, сапраўднага Месіі. Пантыфік адзначыў, што акрамя Найсвяцейшай Панны Марыі Ян Хрысціцель з’яўляецца адзіным святым, чыё нараджэнне адзначаецца як літургічная ўрачыстасць, бо гэтыя дзве асобы звязаны з таямніцай Уцелаўлення Божага Сына.

Бацька Яна, Захарыя, муж Альжбеты, сваячкі Марыі, быў святаром юдэйскага культу. Не адразу паверыў ён у абяцанне нечаканага ўжо бацькоўства і таму стаў нямым да дня абразання дзіцяці, якому разам з жонкай даў імя, вызначанае Богам, — Ян, што азначае «Пан чыніць ласку».

«Пабуджаны Святым Духам, Захарыя кажа аб місіі свайго сына наступным чынам: „А ты, дзіцятка, прарокам Найвышэйшага будзеш названа, бо пойдзеш прад абліччам Пана падрыхтаваць шляхі Яму, каб даць народу Ягонаму пазнаць збаўленне праз адпушчэнне яго грахоў“ (пар. Лк 1, 76–77). Усё гэта было напісана праз 30 гадоў, калі Ян хрысціў у Ярдане, заклікаючы людзей праз гэты жэст пакаяння падрыхтавацца да блізкага надыходу Месіі. А гэта Бог адкрыў яму падчас яго знаходжання ў Юдэйскай пустыні. Таму і быў названы „Хрысціцелем” — тым, хто ўдзяляе хрост», — нагадаў Папа.

«Калі ў адзін цудоўны дзень прыйшоў з Назарэта сам Езус, каб хрысціцца, Ян спачатку адмовіўся, але потым пагадзіўся, і ўбачыў Святога Духа, які спачываў на Езусе, і пачуў голас Айца Нябеснага, які абвясціў, што Ён Яго Сын. Але яго місія яшчэ не была скончана: ён папярэдзіў Езуса ў пазначанай насіллем смерці. Яну адсеклі галаву ў турме цара Ірада, і такім чынам ён даў поўнае сведчанне аб Божым Ягняці, якога першым распазнаў і публічна абвясціў», — прыводзіць словы Святога Айца Ватыканскае радыё.

Крыніца: http://catholic.by